قدمت برخی صنایع‌دستی در استان همدان تا حدی است که ردپای آن را در تاریخ می‌توان دید به‌طوری‌که سفال و سفالینه‌های دست‌ساز بشر را در این زمره قرار می‌دهیم.
عنوان شهر جهانی سفال به لالجین و شهر ملی مبل و منبت به ملایر داده‌شده استهمدان به‌عنوان استانی که جای‌جای آن هنری برای عرضه دارد درزمینهٔ صنایع‌دستی نیز از قافله عقب نمانده و حرف برای گفتن دارد تا آنجا که طی دو سال اخیر عنوان شهر جهانی سفال به لالجین و شهر ملی مبل و منبت به ملایر داده‌شده است.
لالجین شهر سفال و دست سازه‌هایی است که هنرمندان این دیار آن را برای معرفی خود برگزیده‌اند و زیبایی شهرشان را با آذین‌بندی خیابان‌ها و معابر توسط این صنایع‌دستی دوچندان کرده‌اند اما متأسفانه علی‌رغم بارها تذکر مبنی بر جمع‌آوری سفال‌های خارجی از شهر جهانی لالجین همچنان شاهد وجود چنین کالاهایی در این شهر هستیم.
پنج‌شنبه گذشته به‌اتفاق یکی از همکاران سفری کوتاه به شهر لالجین داشت تا از نزدیک وضعیت ساماندهی فروشگاه‌های عرضه سفال را بررسی کند اما آنچه همچنان به چشم می‌خورد وجود سفال‌هایی غیر از سفال‌های ساخت لالجین در فروشگاه‌ها بود و جالب‌تر اینکه مسافران و گردشگران تمایل به خرید چنین سفال‌هایی را نیز داشتند.
کمتر شدن عرضه سفال خارجی
راهروهای فروش یکی از فروشگاه‌های بزرگ عرضه سفال در لالجین را که نوروز امسال نیز به آن سری زده بودیم قدم‌زنان طی کردیم و کمتر شدن عرضه سفال خارجی در این فروشگاه مشهود بود اما همچنان برخی اجناس که تولید مردم لالجین نبود در غرفه‌ها خودنمایی می‌کرد.
یکی از خریداران سفال که از استان شیراز به همدان سفرکرده بود در حال تماشای سفال‌های رنگین و برانداز کردن هنر دست هنرمندان این منطقه بود که نزد وی رفتیم و با وی به گفتگو پرداختیم.
مریم احسنی بابیان اینکه اولین بار است که به لالجین سفرکرده، عنوان کرد: چندین مرتبه میهمان مردم همدان بوده‌ایم اما امسال پس از ورود به همدان و استراحتی کوتاه راهی شهر لالجین شدیم تا از سفال‌های زیبای این شهر به‌عنوان سوغاتی برای بستگانمان ببریم.
زیبایی‌های این هنر به حدی است که انتخاب را سخت می‌کند
وی بابیان اینکه زیبایی‌های این هنر به حدی است که انتخاب را سخت می‌کند، گفت: میناکاری‌های روی سفال بسیار زیباست و انسان را شگفت‌زده می‌کند.
وی بابیان اینکه به نظر می‌رسد قیمت صنایع‌دستی سفال در این منطقه نیز چندان زیاد نباشد، به نمک‌پاش‌هایی که به شکل حیوانات ساخته‌شده اشاره کرد و گفت: به‌عنوان نمونه این کالا قیمت مناسبی دارد.
احسنی به کاسه‌های رنگی نیز اشاره کرد و در قیاس آن‌ها با کاسه‌های آبی‌رنگی که معرف سفال لالجین است، عنوان کرد: ظروف آبی‌رنگ و فیروزه‌ای آرامش خاصی به همراه دارد.
پس از گفتگو با این مسافر سری به سایر فروشگاه‌های سفال لالجین زدیم که آن‌ها نیز نه مانند قبل اما به نسبتی کمتر همچنان به عرضه کالاهایی سفالی که تولید شهر لالجین نیست می‌پرداختند.
مشاهده این وضعیت در حالتی که بارها مسئولان ارشد استان ازجمله استاندار بر جمع‌آوری کالاهای خارجی و وارداتی از لالجین تأکید کرده‌اند جای تعجب داشت هرچند بازهم تکرار می‌کنیم به میزان این کالاها نسبت ماه‌های قبل کمتر شده است.
جمع‌آوری کالاهای وارداتی از لالجین به رئیس اداره نظارت و بازرسی صنعت، معدن و تجارت استان اعلام‌شده استدر همین خصوص رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان همدان بابیان اینکه لالجین شهر جهانی سفال بوده و از وضعیت مطلوب در حوزه تولیدات و اشتغال برخوردار است، گفت: در راستای جمع‌آوری کالاهای وارداتی از لالجین به رئیس اداره نظارت و بازرسی صنعت، معدن و تجارت استان اعلام‌شده که در این زمینه اقدام کنند.
حمیدرضا متین با اشاره به در پیش بودن میزبانی رویداد «همدان۲۰۱۸» تأکید کرد: در این رویداد یکی از مقصدها برای گردشگری میهمانان لالجین است و باید کالاهای وارداتی از ویترین فروشگاه‌های لالجین جمع‌آوری شود.
وی بابیان اینکه در راستای پاک‌سازی ویترین فروشگاه‌های لالجین از چنین کالاهایی اقدامات خوبی انجام‌شده است، گفت: اکیپ‌هایی تشکیل و بازرسی‌ها را انجام می‌دهند.
وی با بیان اینکه طرح جمع آوری سفال‌ها تا حدودی موفق بود و فروشگاه‌ها نیز تمکین کردند، اظهار داشت: گشت سازمان صنعت، معدن و تجارت هر روز در لالجین است و آنهایی که تخلف عینی دارند؛ صورت جلسه می‌کند.
معاون صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی همدان نیز در خصوص اقدامات انجام‌شده برای جمع‌آوری سفال‌های خارجی از فروشگاه‌های لالجین عنوان کرد: کالاهایی که وارد لالجین می‌شود به دو صورت اتفاق می‌افتد.
بخشی از کالاهای عرضه‌شده در لالجین سفال چینی است که از مبادی قانونی واردشده استعلیرضا قاسمی بابیان اینکه این موضوع تازگی ندارد و قدیمی است، عنوان کرد: بخشی از کالاهای عرضه‌شده در لالجین سفال چینی است که از مبادی قانونی واردشده است.
وی بابیان اینکه برخی کالاها به‌صورت غیرقانونی وارد می‌شود، گفت: در این زمینه اکیپ مشترکی با همکاری تعزیرات، سازمان صنعت، معدن و تجارت و اصناف و میراث فرهنگی تشکیل‌شده است که بازدید از مغازه‌ها و فروشگاه‌ها را انجام می‌دهند.
معاون صنایع‌دستی سازمان میراث فرهنگی همدان بابیان اینکه بازدید به‌صورت مستمر انجام و کالاهای غیرمجاز جمع‌آوری می‌شود، گفت: در خصوص کالاهایی که از مبادی قانونی واردشده‌اند نیز با استفاده از شگرد تشویق و درخواست موضوع به سمتی هدایت می‌شود که این کالاها از ویترین مغازه جمع‌آوری و در گوشه‌ای از فروشگاه که مشخص نباشد گذاشته شود.
قاسمی بابیان اینکه امسال به بیش از ۱۰ مورد از صاحبان فروشگاه‌ها تذکر داده‌شده است، گفت: بازدید همچنان در حال انجام است.
وی با بیان اینکه بیشتر کالاها قانونی وارد شده و قاچاق نیست، عنوان کرد: کلاس‌های آموزشی برای فرهنگسازی در زمینه عدم عرضه کالاهای چینی برگزار شده ولی مردم و فروشندگان باید در این زمینه وارد عمل شوند.
فروشگاه‌هایی که کالای چینی را جمع کرده و سفال لالجین را عرضه کنند نشان اعتماد دریافت می‌کنند قاسمی بیان کرد: فروشگاه‌هایی که کالای چینی را جمع کرده و سفال لالجین را عرضه کنند نشان اعتماد دریافت می‌کنند که از ۲۰۰ فروشگاه در شهر لالجین ۱۰ واحد این نشان را دریافت کرده‌اند.
وی عنوان کرد: فروشگاه‌هایی که این نشان را داشته باشند به دفاتر گردشگری معرفی می‌شوند تا این دفاتر تورهای خود را به این فروشگاه‌ها برای بازدید و خرید ببرند.
یکی از صادرکنندگان سفال نیز بابیان اینکه اجناس چینی موجود در لالجین از مبادی رسمی وارد می‌شود، گفت: قرارگرفته اجناس خارجی در کنار سفال لالجین موجب رشد طرح و رنگ سفال این شهر شده است.
وجود کالاهای خارجی سبب شده طرح و کار هنرمندان لالجینی تغییر کند و به سمتی برود که مشتری‌پسند باشدهادی بشیری بابیان اینکه وجود کالاهای خارجی سبب شده طرح و کار هنرمندان لالجینی تغییر کند و به سمتی برود که مشتری‌پسند باشد، گفت: همین امر در ایجاد رقابت مؤثر است.
وی از افزایش شمار کارگاه‌ها خبر داد و بابیان اینکه حتی چیدمان فروشگاه‌ها نیز تغییر کرده است، گفت: رقم واردات اجناس خارجی به لالجین قابل‌توجه نیست.
بشیری بابیان اینکه حجم صادرات سفال لالجین چندین ده برابر حجم کالاهای وارداتی است، گفت: لالجین درصد اشتغال بالایی دارد و به‌نوعی می‌توان چنین گفت که تمام مردم آن به حرفه سفالگری مشغول هستند.
وی بابیان اینکه بیشترین میزان سفال لالجین به‌صورت عمده فروخته می‌شود و تک‌فروشی فقط برای مسافران انجام می‌شود، گفت: لالجین تأمین‌کننده سفال شهرهای مختلف کشور است و مغازه‌های بسیاری از لالجین تغذیه می‌شوند.
با این تفاسیر آنچه مهم به نظر می‌رسد اینکه شهر جهانی سفال لالجین امتیازی برای استان همدان به شمار می‌رود چراکه توسعه این استان بر محور گردشگری استوار است بنابراین باید با حفظ جایگاه به‌دست‌آمده برای این شهر مسیر توسعه استان را هموار کرد و با جلوگیری از عرضه کالاهای چینی در این منطقه هنر سفالگری لالجین را از نابودی نجات داده و به دنیا شناساند.
