کد خبر: ۹۴۶۷
تاریخ انتشار: ۱۵ آذر ۱۳۹۴ - ۱۰:۴۹
گزارش اخیر «یوکیا آمانو» مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای حکام در خصوص «مسایل گذشته و حال برنامه هسته ای ایران»در ادبیات و محتوا تفاوتی آشکار با گزارش های پیشین این نهاد داشت؛ گزارشی که موید صلح آمیز بودن فعالیت های هسته یی ایران است و امیدها را برای بستن همیشگی این پرونده دوچندان کرده است.

پایانِ PMD

به گزارش آرانیوز، 13 روز مانده به زمان ارایه گزارش نهایی آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA)، شامگاه چهارشنبه یازدهم آذرماه مدیرکل این نهاد بین المللی گزارشی از بررسی های خود در ارتباط با فعالیت های هسته ای ایران به شورای حکام ارایه داد. از آنجا که تصمیم گیر نهایی در این زمینه شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی است پس متن و محتوای این گزارش در بسته شدن پرونده مسایل گذشته و حال برنامه هسته ای ایران اهمیت زیادی می یابد. شورای حکام پس از مطالعه و بررسی گزارش اخیر آمانو تا پانزدهم دسامبر (بیست و چهارم آذرماه) مهلت دارد تصمیم نهایی خود را بگیرد؛ تصمیمی که ارتباطی مستقیم با اجرای «برجام» (برنامه جامع اقدام مشترک) خواهد داشت.
در بند 35 این گزارش آمده است: بر مبنای تمام اطلاعاتی که در اختیار آژانس بود، آژانس هیچ نشانه ای از اینکه انجام فعالیت هایی توسط ایران که به طور مستقیم ریشه در «سند فلز اورانیوم» یا اطلاعات طراحی یک ابزار انفجاری هسته ای از طریق یک شبکه ی مخفی عرضه هسته ای داشته باشد نیافته است.
همچنین در بخش «خلاصه» (G) در بند 87 آمده است: آژانس ارزیابی می کند طیفی از فعالیت های مرتبط با توسعه وسیله انفجاری هسته ای در ایران قبل از پایان سال 2003 میلادی به عنوان تلاشی هماهنگ و برخی فعالیت ها بعد از سال 2003 میلادی انجام شده است. آژانس همچنین ارزیابی می کند که این فعالیت ها فراتر از امکان سنجی و مطالعات علمی و کسب مهارت ها و توانمندی های فنی مرتبط و مشخص پیشرفتی نداشته است. آژانس نشانه های معتبری از فعالیت ها در ایران در ارتباط با توسعه وسیله انفجاری هسته ای بعد از سال 2009 میلادی در اختیار ندارد.»
در بند بعدی به صراحت بیان شده است که «آژانس نشانه های معتبری از انحراف مواد هسته ای در ارتباط با ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته یی ایران نیافته است.»
این گزارش تفاوتی آشکار با گزارش پیشین آمانو دارد. مدیر کل آژانس در گزارش بیست و ششم نوامبر (پنجم آذر) خود، با بیان این که در زمان حاضر پاسخ قاطع بلی یا خیر درباره احتمال فعالیت های نظامی در تاسیسات هسته یی ایران ممکن نیست اعلام کرده بود که گزارش نتیجه ی بررسی ها، سیاه و سفید نخواهد بود. در همسنجی با گزارش های گذشته، اما به نظر می رسد گزارش اخیر آمانو بیش از آنکه به خاکستری نزدیک باشد سفید می نماید. همین موضوع واکنش مثبت خبرگزاری ها و مسوولان بلندپایه غرب را به دنبال داشت. پس از انتشار این گزارش، خبرگزاری های آمریکایی همچون آسوشیتدپرس یک دهه اتهام علیه ایران را پایان یافته دانستند و کاخ سفید نیز با استقبال از این گزارش، همکاری ایران با آژانس را « به اندازه کافی» دانست.
اختلاف اما از آنجایی آغاز شد که در سال 1382 خورشیدی (2003 میلادی) سرویس های جاسوسی غربی به همراه سازمان های اطلاعاتی سیا، موساد و همچنین گروهک منافقین با جمع آوری هزاران عکس و سند جعلی به قطور کردن پرونده ی هسته یی ایران اقدام کردند و این مدارک و اسناد را به آژانس تحویل دادند؛ موضوعی که با هدف افزایش ایران هراسی و ایران ستیزی پیگیری می شد.
گزارش نوامبر 2011 آژانس اتهام های زیادی را بر فعالیت های هسته ای ایران وارد کرد. در این گزارش برای نخستین بار بود که فهرستی تحلیلی از ابعاد نظامی احتمالی فعالیت های هسته یی ایران ارایه شد. همین موضوع باعث شد تا گزارش نوامبر 2011 مبنایی برای ارزیابی و مقایسه با وضعیت کنونی فعالیت های هسته یی ایران به شمار رود. از این رو، در گزارش کنونی آمانو نزدیک به 50 بار به گزارش نوامبر 2011 یا سند شماره 2011/65 اشاره شده است. مقایسه ی هرچند مختصر میان این 2 گزارش، روند بهبود وضعیت را بهتر به تصویر می کشد.
آژانس در بند 48 گزارش نوامبر 2011 خود آورده بود: ایران به رغم قطعنامه های شورای حکام و شورای امنیت، پروتکل الحاقی آژانس را اجرا نمی کند. اگر ایران این همکاری را انجام ندهد آژانس در موضعی نخواهد بود که بتواند در مورد نبود مواد و فعالیت های هسته ای پنهان در ایران، اطمینان خاطر قطعی فراهم آورد.
همچنین در بند 53 بخش خلاصه گزارش آمده بود: آژانس از بابت وجود جنبه های نظامی در برنامه ی هسته ای ایران به شدت نگران است. اطلاعات مورد نظر حاکی از آن هستند که ایران فعالیت هایی برای ساخت یک بمب انفجار هسته ای انجام داده است. همچنین بند 54 آن از ایران می خواست تا با در نظر گرفتن نگرانی های مطرح شده بدون فوت وقت و با هدف شفاف سازی وجود جنبه های نظامی احتمالی در برنامه هسته ای خود با آژانس همکاری کند.
باوجود این که بین ژانویه 2012 و می 2013 دست کم نمایندگان ایران و آژانس 10 بار در وین به گفت وگو پرداختند اما این گفت وگوها به نتیجه نرسید. پس از توافق هسته یی تیرماه امسال بود که ایران و آژانس با تنظیم «نقشه راه» در مسیری تازه قدم نهادند؛ مسیری که به گزارش اخیر آمانو منجر شد. نتیجه نقشه راه را می توان از بند 86 بخش خلاصه (G) دریافت. در این بند آمده است که همه فعالیت های مندرج در نقشه راه بر اساس برنامه مورد توافق انجام شده اند.
نکته جالبتر و متفاوت تر، ادبیات به کار گرفته شده در این گزارش است. تاکنون آژانس برای بیان مطالعات ادعایی خود از واژه ی «PMD» (ابعاد نظامی احتمالی فعالیت های هسته یی ایران) استفاده می کرد و مسوولان جمهوری اسلامی ایران از آن به عنوان «مسایل گذشته و حال» (PPI) نام می بردند. همان طور که به خاطر اصرار و پافشاری های تیم هسته یی کشورمان در برجام و نقشه راه از واژه ی پی. ام. دی استفاده نشده بود، در گزارش تازه آمانو نیز از این واژه استفاده نشده است.
در نظر گرفتن ملاحظه های طرف مقابل باعث شد تا آژانس افزون بر آنکه 15 بار در متن گزارش به جای پی. ام. دی از مسایل گذشته و حال استفاده کند حتی عنوان گزارش خود را «ارزیابی نهایی درخصوص مسایل باقیمانده گذشته و حال پیرامون برنامه هسته ای ایران» نام نهاد.
در مجموع، نوع ادبیات و محتوای گزارش چهارشنبه شب آمانو حاکی از پایان شیرین اختلاف های تلخی است که بیش از یک دهه بر روابط ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی سایه افکنده است. از موضع گیری اعضای 1+5 به ویژه آمریکا پس از انتشار بیانیه آژانس چنین بر می آید که آن ها تمایلی به باز ماندن این پرونده ندارند چرا که در صورت پایان نیافتن پرونده ادعایی غرب، نمی توانند انتظار همکاری ایران را در زمینه ی اجرای برجام داشته باشند.
در این مدت کشورهای 1+5 لازم است تا بر پایه بند 14 برجام به منظور بستن این پرونده قطعنامه ای را به شورای حکام آژانس ارایه کنند. در کنار آن اقدام در مورد نوسازی راکتور اراک با حفظ هویت آب سنگین آن و معامله اورانیوم غنی شده موجود در برابر کیک زرد با دولت های خارجی زمانی آغاز می شود که پرونده مسایل گذشته و حال برای همیشه بسته شود؛ موضوعی که انتظار می رود شورای حکام در تصمیم گیری نهایی پانزدهم دسامبر خود به آن توجه ویژه ای داشته باشد.

نظرشما
پربازدیدها
آخرین اخبار