به گزارش آرانیوز، اواخر دهه ۸۰ که خبر ارسال ماهواره توسط ایران به فضا، دنیا را شگفت زده کرد و کشورمان در میان ۱۱ کشور دارای چرخه کامل فناوری فضایی قرار گرفت، بیش از ۱۰ سال میگذرد. در این مدت ماشین توسعه فناوری فضایی در ایران در حرکت بود اما به دلیل اینکه این فناوری در اولویت قرار نداشت، سرعت حرکت آن قابل قبول ارزیابی نمیشود.
به همین دلیل کارشناسان معتقدند که جایگاه یازدهم ایران در میان کشورهای جهان از نظر دستیابی به چرخه کامل فناوری فضایی و نیز رتبه اول کشورمان در منطقه از حیث دستیابی به دانش فضایی دیگر جایگاه محکمی نیست و در کنار سرعت پرشتاب کشورها در این عرصه و نبود سیاستگذاری و راهبرد مناسب کشورمان، از دست رفتن این پیشتازی دور از ذهن نیست.
این در حالی است که فناوری فضایی نه تنها در رشد اقتصادی و افزایش رفاه جامعه از اهمیت بالایی برخوردار است بلکه جز صنایع استراتژیک و از عناصر مهم اقتدار کشورمان محسوب میشود.
با این حال در سالهای اخیر برنامه راهبردی مشخصی در حوزه فناوری فضایی تدوین و پیگیری نشده است و سازمان فضایی ایران نیز که در دولت دهم ذیل نهاد ریاست جمهوری فعال بود به دلیل تصمیمات مقطعی در دولت یازدهم، به وزارت ارتباطات منتقل شد و از اهداف اصلی خود که ارتقا و تثبیت جایگاه ایران در عرصه فناوری فضایی بود، فاصله گرفت.
حال در آستانه برگزاری جلسه شورای عالی فضایی که از آخرین زمان برگزاری آن بیش از ۱۰ سال میگذرد، بررسی جایگاه سازمان فضایی ایران در تشکیلات حاکمیتی کشور و لزوم استقلال این سازمان به دلیل گسترش جنبههای کاربردی فناوری فضایی در نشستی در خبرگزاری مهر با کارشناسان حوزه فضا به بحث و تبادل نظر گذاشته شد.
شورای عالی فضایی بالاترین نهاد سیاستگذاری در عرصه فضایی کشور به شمار میرود که بر اساس ماموریتهایی که دارد باید برنامههای بلندمدت و میانمدت در بخش فضایی کشور تصویب کند. این شورا باید درباره استفاده صلحآمیز از فضایماورای جو، تعیین مواضع دولت جمهوری اسلامی ایران در مجامع بینالمللی، سیاستگذاری ساخت، پرتاب و استفاده از ماهوارههای ملی و تحقیقاتی، ایجاد هماهنگی میان دستگاههای ذیربط، هدایت و حمایت از فعالیتهای بخش خصوصی در امر استفاده بهینه از فضا و نیز خط مشی همکاریهای منطقهای و بینالمللی در مسائل فضایی تصمیمگیری و سیاستگذاری کند.
دکتر فرید آموزگار دانشمند فناوری فضایی و محقق سابق مرکز پیشران جت ناسا، حسن رضایی پژوهشگر حوزه موشکی و محمدحسین ذوالفقار مدیرعامل یک شرکت فناور و فعال در عرصه فناوری فضایی با حضور در خبرگزاری مهر در خصوص اهمیت توسعه فناوری فضایی برای دستیابی به مؤلفه اقتدار و لزوم استقلال سازمان فضایی ایران اظهار نظر کرده و نسبت به فرصتهایی که در دولتهای قبل از دست رفت انتقاد کردند.
مشروح این گفتگو در دو بخش منتشر میشود که بخش نخست آن به شرح زیر است:
* به عنوان نخستین سوال، بهتر است از کارکرد فناوری فضایی در کشورهای مختلف شروع کنید. توضیح دهید که تنوع مأموریت کشورها در حوزه فضا چیست و در ادامه به این بحث بپردازیم که جایگاه سازمانهای فضایی در کشورهای پیشران فناوری فضایی کجاست؟
حسن رضایی پژوهشگر حوزه موشکی: برای اینکه بدانیم جایگاه سازمانهای فضایی در تشکیلات حاکمیتی کشورهای مختلف کجاست و بتوانیم از آنها برای مشخص شدن جایگاه سازمان فضایی ایران الگو بگیریم، بهتر است ابتدا اشارهای به قابلیتهای کلیدی فناوری فضایی و کارکردهای فضا در کشورهای مختلف داشته باشیم.
در دنیا قابلیتهای کلیدی برای بحث فضا در ۶ دسته قابل تقسیم است:
نخست سازمانهای فضایی که قابلیت راهبری ماهواره را دارند؛ یعنی توانایی استفاده از ماهواره را دارند بدون آنکه الزاماً طراح یا سازنده ماهواره باشند.
دوم سازمانهای فضایی هستند که قابلیت پرتاب ماهواره را دارند.
دسته سوم به سازمانهای فضایی مربوط میشود که قابلیت راهبری کاوشگر خارج از مدار زمین و کاوش در سطح منظومه خورشیدی را دارند.
دسته چهارم نیز سازمانهایی که قابلیت اعزام انسان به فضا را دارند و دسته پنجم نیز سازمانهای فضایی هستند که قابلیت راهبری ایستگاه فضایی را دارند. در نهایت دسته ششم، شامل سازمانهای فضایی میشود که قابلیت اعزام انسان به کرات دیگر از جمله ماه را دارند.
توضیح مشخص اینکه به طور کل، ۱۰ کشور در دنیا به معنای واقعی دارای فناوری فضایی هستند که شامل آمریکا، روسیه، چین، ژاپن، هند، ایران، انگلستان، اکراین، برزیل و آلمان میشوند.
در مورد این قابلیتها در ۱۰ کشور نام برده شده میتوان گفت که کشور آمریکا تقریباً همه ۶ مورد قابلیت که شامل راهبری ماهواره، قابلیت پرتاب، کاوشگر، اعزام انسان به فضا و سایر کرات میشود را دارد. کشور روسیه نیز غیر از اعزام انسان به کره ماه، سایر قابلیتها را دارد. کشور چین نیز هم رده با روسیه است.
کشور ژاپن قابلیت راهبری ماهواره، قابلیت پرتاب و قابلیت کاوشگر را دارد. کشور هند هم مانند ژاپن است؛ ایران قابلیت راهبری ماهواره و پرتاب را دارد و انگلستان و اکراین نیز از نظر این قابلیتها هم رده با ایران هستند.