به گزارش آرانیوز، روزنامه‌ها و جراید در بخش سرمقاله و یادداشت روز به بیان دیدگاه‌ها و نظریات اصلی و اساسی خود می‌پردازند؛ نظراتی که بیشتر با خط خبری و سیاسی این جراید همخوانی دارد و می‌توان آن را سخن اول و آخر ارباب جراید عنوان کرد که اهمیت ویژه‌ای نیز دارد. در ادامه یادداشت و سرمقاله‌های روزنامه‌های صبح کشور با گرایش‌های مختلف سیاسی را می‌خوانید:
**********
کرونا به مثابه یک زلزله و سونامی بزرگ، در حال تغییر زندگی بشر وتحمیل نظمی‌جدید به جامعه جهانی است. کرونا در کمتر از چند ماه، اغلب کشورها را در نوردید و حالا به قاتلی هراس‌انگیز تبدیل شده است. احتمالا کشورها تا ماه‌ها درگیر این ویروس باقی بمانند. این، آزمونی بزرگ برای ملت‌ها، دولت‌ها و تمدن‌هاست. کرونا با همین چیرگی خود، مجال تأمل را در متن شتاب و شلوغی زندگی مدرن فراهم کرده ست.
1- شمار مبتلایان به کرونا در جهان به یک میلیون و 16 هزار و 568 نفر رسید که از این تعداد، بیش از 53 هزار نفر جان باخته‌اند. فرانسه دیروز با ثبت ۱۳۵۵ فوتی در یک روز، رکورد قربانیان روزانه را شکست. تا کنون در این کشور ۵۹۱۰۵ مورد ابتلا و ۵۳۸۷ فوتی گزارش شده است. آمریکا هم با شکستن رکورد تعداد ابتلای روزانه، ۲۹۸۷۴ مبتلای جدید طی یک روز را ثبت کرد. در آمریکا تا کنون ۲۴۴ هزار نفر به این بیماری مبتلا شده و ۶۰۷۰ نفر جان خود را از دست داده‌اند. برخی مقامات آمریکایی پیش‌بینی کرده‌اند تعداد تلفات در این کشور تا ۲۰۰ هزار نفر افزایش یابد. بعد از آمریکا، ایتالیا و اسپانیا و آلمان و چین و فرانسه با 115 هزار، 112 هزار، 84 هزار، 81 هزار و 59 هزار نفر، بیشترین آمار مبتلایان را ثبت کرده‌اند. این آمار فزاینده در حالی است که کرونا چند هفته دیرتر از ایران، به اروپا و آمریکا رسید و در این مدت برخی دولتمردان و شبکه‌های رسانه‌ای غربی به‌شدت سرگرم منفی‌بافی علیه ایران بودند.
2- وضعیت در آمریکا و برخی کشورهای اروپایی از مرز بحران عبور کرده است. تصاویر و گزارش‌ها به قدر کافی گویاست و موهوم بودن نظریه‌ای را که لیبرال دموکراسی را پایان تاریخ و برترین مدل حکمرانی معرفی می‌کرد، به رخ می‌کشد. حالا سر دستمال توالت و ماسک و دستکش و مواد غذایی در آمریکا و برخی کشورهای اروپایی جنگ شهروندی(!) به راه افتاده و حتی بعضا کار به اسلحه گرم کشیده است. جنازه‌های انباشته و بیماران بد حالی که به حال خود رها شده‌اند یا ماشین‌های یخچال‌دار حمل گوشت که برای انتقال جنازه‌ها ردیف شده‌اند، تصویری است که این روزها به تواتر از برخی از همین کشورها منتشر می‌شود. سونامی‌به قدری بالا آمده که رسانه‌های سانسورچی مانند BBC را ناچار به بازگویی اندکی از بسیار کرده است: «در آمریکا روزهای وحشتناکی در انتظار مردم است و بیمارستان‌ها با کمبود دارو، دستگاه‌های تنفسی، ماسک و لباس‌های محافظتی روبه‌رو هستند. در اروپا، کرونا روزهای تاریکی را برای اسپانیا رقم زده و هر روز شمار جانباختگان رکورد تازه‌ای می‌زند و در ایتالیا که بیشترین آسیب را از کرونا دیده، ارتش روسیه به کمکش آمده است».
3- در ایتالیا، پرچم اتحادیه اروپا به نشانه اعتراض به بی‌اعتنایی این اتحادیه پایین کشیده شد و زمزمه «ایتالِگزیت» (خروج از اتحادیه) بلند شده است. به گزارش یورو نیوز، اورزولا فونرئیس کمیسیون اروپا با انتشار یادداشتی، از تاخیر در کمک به شهروندان ایتالیایی ابراز تأسف کرد و نوشت: «اروپا در کنار ایتالیا خواهد ایستاد، اما از روز اول چنین حمایتی انجام نشد»! اخیرا ویدئویی از یک میلیاردر آمریکایی منتشر شد که از بالای برج بیست طبقه‌ای پرید و خودکشی کرد، چرا که تمام خانواده او به علت ویروس جان باختند و کسی به داد آنها نرسید. اما این اولین و آخرین خبر خودکشی نبود. در آلمان، یک وزیر به‌خاطر نگرانی از پیامدهای اقتصادی کرونا خودکشی کرد. نخست‌وزیر ایالت هسن درباره خودکشی توماس شفر وزیر دارایی ایالت گفت: «این سیاستمدار ۵۴ ساله عمیقا نگران پیامدهای اقتصادی بحران کرونا بود و در حالی که در ناامیدی فرورفته بود ما را ترک کرد».
4- پرستاران آمریکایی که در فیلم‌ها و سریال‌ها در اوج امکانات تصویر می‌شدند، حالا در دنیای واقعی کیسه زباله می‌پوشند! روزنامه گاردین می‌نویسد «ترامپ گفته بود از امروز به بعد، دیدگاهی جدید سرزمین ما را اداره می‌کند. از این لحظه به بعد، اول آمریکا؛ اما آمریکا اکنون به‌گونه‌ای دیگر اول شده؛ در تعداد مبتلایان به کرونا!». در حالی که پرستاران آمریکایی به نبود تجهیزات محافظتی معترض شده و روی پلاکاردها نوشته‌اند «ما را بدون سلاح به جنگ نفرستید!»، شبکه سی‌بی‌اس‌نیوز درباره وضعیت بحرانی بیمارستان‌ها می‌گوید «استفاده چندباره از یک گان و ماسک عادی شده. یک پرستار بیمارستان نیویورک می‌گوید وسایل حفاظتی نداریم و از ترس و اضطراب در حال مرگ هستیم». چند ماه قبل، چند نفر در دنیا تصور می‌کردند که کار آمریکا و برخی دولت‌های اروپایی به راهزنی دارویی و سرقت ماسک برسد؟ فرانسه اخیرا ۴ میلیون ماسک اهدایی سوئد به ایتالیا و اسپانیا را هنگام عبور از شهر لیون سرقت کرد. یورونیوز در این‌باره گزارشی منتشر کرد با عنوان «جنگ ماسک‌ها؛ مصادره 4 میلیون ماسک در لیون فرانسه، سوئد را به خشم آورد». از آن طرف، مقامات فرانسوی می‌گویند دو میلیون ماسک خریداری شده از چین، توسط آمریکایی‌ها به‌واسطه پول بیشتر عملاً به سرقت رفته است. آمریکایی‌ها همچنین ماسکهایی را که آلمان به چین سفارش داده بود، با راهزنی به کشور خود منتقل کرده‌اند.
5- این آمریکا و اروپایی است که ادعا داشتند دلسوز مردم ایرانند و می‌خواهند کمک کنند. لاف‌های ترامپ و پمپئو در چند هفته اخیر از یادها نرفته؛ اما حالا ترامپ شیوع گسترده کرونا و احتمال مرگ بیش از یکصد هزار نفر را در آمریکا منتفی نمی‌داند. آنتونی فاچی، مشاور ترامپ در مبارزه با کرونا حتی از احتمال جان‌باختن ۲۰۰ هزار نفر در آمریکا سخن گفته است. برخی فروشگاه‌های بزرگ ازترس آشوب و جنگ خیابانی با زره پوش محافظت می‌شوند! درخواست بیمه بیکاری در آمریکا نسبت به هفته گذشته دو برابر شده و به بیش از ۶/۶ میلیون درخواست رسیده است. گفته می‌شود ۱۰ میلیون آمریکایی در دو هفته اخیر شغل خود را از دست داده‌اند. ده‌ها میلیون نفر حتی امکان ویزیت یا درخواست مرخصی استعلاجی در صورت بیماری حادّ را هم ندارند. یوجین جو پزشک آمریکایی در توییتر نوشت: «کادر درمانی اگر از کمبودها در بیمارستان‌ها صحبت کنند اخراج می‌شوند».
6- دولت آمریکا در حالی که بارها با نمایش جابه‌جایی نیروهای نظامی سعی در عملیات روانی در غرب و شرق آسیا را داشت، ناخدای ناو تئودور روزولت را اخراج کرد؛ صرفا به دلیل علنی کردن شیوع ویروس کرونا در میان خدمه ناو. برت کروزیر چند روز قبل در نامه‌ای به مقامات مافوق هشدار داد که آزمایش کرونای ۲۰۰ نفر از خدمه ناو مثبت بوده؛ ناوی که با ۵ هزار خدمه، در حال گشتزنی در دریای چین جنوبی است. این روزها در حالی که آمریکا از چین و روسیه درخواست کمک دارد و دنبال به دست آوردن اطلاعات مربوط به نحوه مهار کرونا در ایران است، کارشناسان بسیاری در دنیا می‌گویند در یک معدل‌گیری کلی، کشورهای شرقی (چین، کره جنوبی، ژاپن و ایران) در مهار کرونا به مراتب موفق‌تر از کشورهای غربی عمل کرده‌اند. این هم می‌تواند طلیعه یک اتفاق تمدنی و تحولات راهبردی در نظم جهانی باشد.
7- کشور ما هم از بهمن‌ماه گذشته در معرض ابتلا به بیماری و پیامدها و خسارت‌های آن قرار گرفته است. حتما نمره ما 20 نبوده و شاید برخی مدیران ارشد دولتی تاخیرهایی درباره نحوه مواجهه با این بیماری داشته‌اند؛ چنانکه بعضا درباره تاخیر آقای رئیس‌جمهور در اعلام برخی مراحل قرنطینه گفته شد. اما در مجموع و در مقایسه با اغلب کشورها به شهادت سازمان بهداشت جهانی، کشور ما کارنامه به مراتب بهتر و موثرتری داشته است. این موفقیت، حاصل زحمات طاقت فرسای وزارت بهداشت و کادر درمانی و پزشکی و پرستاری کشور است. عامل مهم دیگر در کنار این عامل، نقش‌آفرینی خود مردم به‌ویژه نیروهای داوطلب و جهادی در کمک رساندن به مدافعان سلامت است. بسیاری از مردم در اجرای درخواست‌های مسئولان ذی‌ربط همت به خرج دادند و در کنار آن، اقدامات خودجوش و مردمی (طلبه، دانشجو، هیئت‌ها، کانون‌های نخبگانی و....) در قالب ضد عفونی کردن معابر، تولید ماسک و رسیدگی بیشتر به اقشار ضعیف و در معرض آسیب شدت گرفت. به علاوه، نیروهای نظامی نیز با توجه به ساختار مردمی به کمک مدافعان سلامت شتافتند. ضمن اینکه با توجه به روحیات دینی و ارزش‌های اسلامی، آن هیجان منفی اقتصادی متصاعد در غرب، کمتر در کشور ما دیده شد. بر عکس، ما در طول 45 روز اخیر شاهد فوران روحیه از خود گذشتگی و همدلی و همدردی در کشور بودیم.
8- همین روزها در حالی که درهای حرم‌های مطهر در کشور برای مقابله با شیوع کرونا، بسته است، در گوشه‌ای از حرم شاهچراغ، نیروهای جهادی مشغول تولید ماسک هستند. همین روزها تصویر بانوی پزشک یا پرستاری منتشر شد که بعد از چند هفته خدمت به بیماران کرونایی، روی دستکش خود نوشته است «این شیفت به نیابت از سردار عزیزم شهید حاج قاسم سلیمانی. 11 فروردین 99. دپارتمان کرونا». آیا در آمریکا هم پزشک و پرستاری پیدا می‌شود که بگوید به شوق آن 150 نظامی ضربه مغزی شده(!) در پایگاه عین‌الاسد یا به یاد چند هزار نظامی آمریکایی کشته شده در عراق، پای مداوای بیماران ایستاده است؟ مردم ما در تشییع سردار سلیمانی آن حماسه خیره‌کننده را آفریدند و حال آنکه 150 نظامی هلاک شده در موشک‌باران عین‌الاسد، دزدانه و بی‌سروصدا دفن شدند. آیا تفاوت این دو رویکرد، از چشم استراتژیست‌های سیاسی- امنیتی جهان و پژوهشگران تمدنی پنهان می‌ماند؟ هابز می‌گفت «انسان، گرگ انسان است» و ما حقیقت این تلقی را این هفته‌ها در خیابان‌های غرب دیدیم. اما پیامبر ما(ص) فرمود «مَثَلُ الْمُؤْمِنِینَ فِی تَوَادِّهِمْ وَتَرَاحُمِهِمْ وَتَعَاطُفِهِمْ مَثَلُ الْجَسَدِ إِذَااشْتَکَی مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعَی لَهُ سَائِرُ الْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالْحُمَّی. مثال مومنان در دوستی و مهربانی و دلسوزی و رحم و توجه کردن به یکدیگر، مثل یک بدن است که هرگاه عضوی از آن از درد بنالد، سایر اعضا با بیداری و تب با او همدردی می‌کنند».
9- ما با وجود شرایط سخت تحریم توانستیم مواجهه موثرتری داشته باشیم و حال آنکه برخی کشورهای پیشرفته درمانده شده‌اند. تنگناها با همه سختی‌هایش، می‌تواند سازنده باشد. معطل تحریم‌ها و وعده‌های غرب در حوزه درمان و پزشکی نماندن، می‌تواند الهام‌بخش سایر بخش‌های مدیریتی و اقتصادی باشد. راهبرد مقاوم، قوی و واکسینه شدن در برابر تهدیدها که سال‌هاست در ادبیات رهبر انقلاب تأکید می‌شود، اکنون بیش از همیشه اهمیت یافته است. وزارت بهداشت و بانک مرکزی در چند ماه اخیر منطق خود اتکایی و ناامیدی مطلق نسبت به دشمن را در پیش گرفتند و دستاوردهای مهمی را در زمینه درمانی و مالی موجب شدند. این رویکرد را باید در کلیت مدیریت اجرایی توسعه داد. سیاست فعلی محدودیت و قرنطینه ضرورت دارد اما نباید کارهای مهم ملی و مدیریتی و سیاست‌گذاری و دیدبانی تعطیل شود. چرخ تلاش و تربیت و تولید و اقتصاد و سیاست خارجی باید بگردد و همه اینها نیازمند تدبیرهای جدید است. کسب و کارهای آسیب‌پذیر و اقشار ضعیف، نیازمند حمایت بیشتری هستند. تصمیم دولت درباره اختصاص صدهزار میلیارد تومان برای حمایت از مشاغل آسیب دیده از کرونا اقدام درستی است که باید با برنامه‌ریزی دقیق، به دست نیازمندان واقعی برسد و خدای ناکرده ماجرای واگذاری 18 میلیارد دلار ارز دولتی در اوایل سال 97 تکرار نشود.
شاعره‌ای پرفروغ که قرن سپری شده ما را سرود، «در آستانه فصل سرد» ایستاده بود اما ناامید نبود، خواب درخشش سرخ ستاره را دیده بود در آسمان سیاست ایران. می‌گفت کسی می‌آید که مثل هیچ‌کس نیست. ما اکنون در سال ۹۹ در آستانه قرن نوین ایرانیان ایستاده‌ایم. گرچه ابتلا و مرگ هر روز هموطنان بر اثر کرونا، فضایی حزن‌آلود را در دل‌های ما حاکم کرده اما از سوی دیگر در مبارزه جامعه بزرگ سلامت و جنبش خیر جمعی همراه با سازمان‌های مردم‌نهاد انرژی‌های معطوف به حیات آزاد می‌شود. کارکردهای جامعه سلامت با همه مؤلفه‌های درمانی، بهداشتی، ارتباطی و عاطفی و اجتماعی آن مقاومت نیرومندی را در مقابل مرگ‌پراکنی کرونایی و تحریمی به عمل آورده‌اند. ما شاهد درخشش اختران قهرمانی هستیم که برخلاف همیشه از آسمان سیاست نیامده‌اند. از زمین بیمارستان‌ها و از کرسی‌های دانش پزشکی و از کف عرصه درمان و بهداشت و از حوزه سلامت روان برخاسته‌اند. سردارهای ما اکنون سیمایی کاملاً متفاوت دارند، پرستاری که با کمترین امکانات و تجهیزات حفاظتی خدمت می‌کند، پزشکی که همه ایام نوروزی خود را در لباسی طاقت‌فرسا حبس کرده تا نیروی زندگی آزاد شود، کارگران خدماتی گمنام کادر درمان، بسیجی‌ها و سازمان‌های مدنی که کار غربالگری را برعهده گرفته‌اند و…
با این بیم و امید نوروز کرونایی، اتفاقات سال ۹۸ که در گذار از آن به سال ۹۹ رسیدیم را مرور می‌کنم. برای سالنامه ایران در اسفند ۹۷ مقاله‌ای نوشتم که ۹۸ فقط یک سال نیست - خوب به یاد دارم با جامعه‌شناسی آینده‌نگر چقدر با تفاسیر ضد امنیتی مورد حمله قرار گرفتم - متنی که برای سال ۹۸ نوشتم خالی از حلاوت بود. با مشاهده حجم انبوهی از یأس‌پراکنی‌ها و گفتار و تصاویر مسلط و مشاهده کنش‌های سیاسی تخریب‌گر و همراه با تحریم‌هایی که اثر خود را روز به روز بیشتر می‌کرد، هیچ دشوار نبود پیش‌بینی این امر که: «اگر بر همین سیاق سال ۹۸ را ادامه دهیم چشم‌انداز روشنی در پیش نخواهیم داشت و برای جامعه امکان بروز تحرکات اجتماعی و انتقال ناآرامی‌های ذهنی به ناآرامی‌های فیزیکی را کاملاً متصورم.»
که گفته‌اند هر آن کس که باد می‌کارد توفان درو خواهد کرد.اما خوشبختانه امسال حاکمیت گفتمان پزشکی، دانش سلامت و همبستگی اجتماعی برآمده از طرح فاصله‌گذاری فیزیکی در مسیر مبارزه با کرونا، نوید یک عصر کاملاً تازه را به ما می‌دهد. رسانه ما نیز در کلیت خود سخت تحت تأثیر حاکمیت گفتمان عرصه بهداشت وسلامت قرار گرفته و تا همین امروز ظرفیت‌های قابل توجهی از خود بروز داده است و اگر آرامش فضای سیاسی نخبگان در قدرت به نفع مردم این‌چنین پیش برود و با هم‌افزایی دولت - دولت، جامعه - جامعه و دولت - جامعه می‌توان مسیر معکوس سال گذشته یعنی پشت سرگذاشتن «ناآرامی‌های ذهنی» جامعه را پیش‌بینی کرد.
در متنی که برای سال ۹۸ نوشته بودم گفتم: «برنامه‌ریزی برای تنوع رسانه‌ای و شکستن حصارهای تنگ‌نظرانه راهکاری است که حداقل انرژی‌های متراکم اعتراضی را کاهش خواهد داد و در بهترین حالت راهکارهای برون‌رفت از مشکلات را تولید خواهد کرد.»متأسفانه چنین روندی را در تقویم رسانه‌ای ۹۸ شاهد نبودیم اما امسال شاهد بازتاب مبارزه ضد کرونایی جامعه سلامت کشور در رسانه ملی و سایر رسانه‌ها هستیم. به رغم جریان‌های کینه‌توز که بیشتر آبشخور آنها در آن سوی مرز در فضای مجازی جولان می‌یابد کنشگران مؤثر و پر قدرت در فضای مجازی به وجود آمده‌اند که بازتابنده گفت وگوهای اجتماعی امیدبخش و پیش‌برنده را نوید می‌دهند.
پرسش اصلی در عرصه رسانه و بازنمایی این است: چگونه می‌توان از خلال تولید و نشر پیام‌ها و اطلاعات معطوف به حیات و سلامت، تسهیل‌گر ایجاد رفتارهای جدیدی در میان شهروندان بود؟ رفتارهایی که همکاری میان شهروندان و سرداران سلامت و مبارزین خط مقدم ضد کرونایی را تقویت کند؟ رفتارهایی که با درک شرایط از تحریم، تحریم‌شکنی را به یک هدف برای همه جامعه و گروه‌های سیاسی تبدیل کند و نیز رفتارهای امیدبخشی از همدلی‌های برکشیده از فاصله‌ها و اهتمام برای یک خرد جمعی بزرگ برای پشت سر گذاشتن کرونا به وجود آمده که می‌تواند سرمایه‌ای برای دوران پساکرونا و حل مسائل بزرگ اجتماعی و اقتصادی ما باشد. درست در همین نقطه گرهی و مبرم است که نیاز به تولید سرمایه اجتماعی بیش از هر زمان دیگر احساس می‌شود. سرمایه اجتماعی در ظرف سازمان‌های مدنی، انجمن‌های سلامت، گروه‌های محیط زیستی، تشکل‌های کارگری، شنیدن صدای فرودستان و…تولید می‌شود. در آن سال‌ها که هنوز اتحاد ترامپیسم و صهیونیسم دستاوردهای برجامی را مورد تهاجم قرار نداده بود می‌گفتیم تکنیک‌ها و شیوه‌های به کار رفته در الگوی توافق هسته‌ای می‌تواند ملهم از یک سلسله توافقات مشابه برای صلح‌سازی و پایان دادن به مناقشات منطقه‌ای باشد. در حال حاضر ما به ایجاد یک همپوشانی ضد کرونایی و ضد تحریمی نیازمندیم.
