بار مالیاتی همچنان بر دوش دولت

 بر اساس آمار بانک مرکزی، درآمد دولت از محل مالیات‌ها در 5 ماهه نخست سال گذشته، 28هزار و 350 میلیارد تومان بوده که بر این اساس دولت در مقایسه با سال گذشته توانسته است 7هزار و 250 میلیارد تومان افزایش درآمد را از طریق مالیات محقق کند. در این میان در بخش‌های مختلف در حوزه درآمدهای مستقیم و غیرمستقیم، بیشترین درصد تحقق مربوط به مالیات بر ثروت و مالیات بر درآمدها بوده است که تقریبا رقم مصوب در بودجه 95 برای 5 ماهه نخست سال جاری را پوشش داده‌اند. در بخش مالیات اشخاص حقوقی نیز عملکرد چندان نامطلوب نیست و این بخش توانسته است 12هزار و 770 میلیارد تومان از 14هزار و 260 میلیارد تومان مصوب در بودجه برای 5 ماهه نخست سال جاری را محقق کند. اما مالیات بر واردات تنها توانسته است 40 درصد از رقم مصوب را محقق کند.

 کیفیت درآمدها محل تردید است

جزییات ارائه شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد بار درآمدهای مالیاتی دولت همچنان بر دوش یک گروه خاص است که مهم‌ترین آنها خود دولت و شرکت‌های دولتی است. در همین رابطه غلامرضا سلامی عضو انجمن حسابداران خبره معتقد است کیفیت درآمدهای مالیاتی حاصل شده چندان مطلوب نیست چراکه همچنان بیشترین فشار به خود دولت وارد می‌شود و هنوز نتوانسته‌ایم از گروه‌هایی که پیش‌تر هم مالیات پرداخت نمی‌کرده‌اند، مالیات اخذ کنیم.

سلامی با بیان اینکه کاهش درآمدهای نفتی به صورت غیرمستقیم روی درآمدهای مالیاتی تاثیر می‌گذارد، اظهار کرد: «وقتی درآمدهای نفتی کاهش پیدا می‌کند اثر آن بر روی بودجه تنها اثر مستقیم نیست. بلکه بخش مهمی از درآمدهای مالیاتی حاصل از واردات نیز تحت تاثیر وضعیت نفت است. وقتی قیمت نفت کاهش پیدا می‌کند، واردات کاهش پیدا می‌کند و به تبع آن درآمدهای مالیاتی حاصل از واردات نیز دچار افت می‌شود.» این عضو انجمن حسابداران خبره تصریح کرد: «تولید در بسیاری از حوزه‌ها وابسته به اقلام وارداتی است. بنابراین وقتی تولید کاهش پیدا می‌کند، واردات آن اقلام نیز کاهش پیدا می‌کند و در مجموع افت درآمدهای مالیاتی حاصل از واردات را رقم می‌زند.»

وی با بیان اینکه ظرفیت درآمدهای مالیاتی در ایران بالاتر از رقم‌های مصوب در بودجه است، اظهار کرد: «با این حال هنوز نتوانسته‌ایم از بسیاری از گروه‌ها مالیات دریافت کنیم. همچنان دولت بیشترین فشار را در زمینه درآمدهای مالیاتی متحمل می‌شود. خواه شرکت‌های دولتی سود داشته باشند و خواه زیان‌ده باشند، باید مالیات را پرداخت کنند. بنابراین باید در کیفیت درآمدهای مالیاتی محقق شده شک کرد.»

 تحقق 93 درصدی مالیات‌های مستقیم

بر اساس آمار اعلام شده از سوی بانک مرکزی، مجموع مالیات‌های مستقیم در 5 ماهه نخست سال جاری 19هزار و 80 میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که در مدت مشابه سال گذشته دولت توانسته بود از محل مالیات‌های مستقیم 16هزار و 160 میلیارد تومان عایدی داشته باشد. بر اساس قانون بودجه 95، باید در سال 95 در مجموع 50هزار و 100 میلیارد تومان درآمد از محل مالیات‌های مستقیم حاصل شود که از این میزان 21هزار و 300 میلیارد تومان باید در 5 ماهه نخست سال جاری محقق می‌شد که بر این اساس حدود 93 درصد از مالیات‌های مستقیم مصوب برای 5 ماهه نخست سال جاری محقق شده است.

همچنین داده‌ها حاکی از آن است که میزان درآمدهای مالیاتی حاصل از مالیات‎‌های مستقیم در 5 ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 22.5 درصد رشد یافته است. در همین حال، مجموع مالیات‌های غیرمستقیم در 5 ماهه نخست سال جاری از سوی بانک مرکزی 15هزار و 80 میلیارد تومان بوده است که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 29.6 درصد افزایش یافته است. درآمدهای مالیاتی دولت از محل مالیات‌های غیرمستقیم در 5 ماهه نخست سال گذشته 12هزار و 190 میلیارد تومان بوده است. مقایسه درآمدهای مالیاتی غیرمستقیم محقق شده با میزان مصوب در قانون بودجه 95 نشان می‌دهد 69 درصد از هدفگذاری بودجه برای 5 ماهه نخست سا‌ل‌جاری محقق شده است. بر اساس قانون بودجه، دولت باید از محل مالیات‌های غیرمستقیم در این مدت 22هزار و 800 میلیارد تومان درآمد کسب می‌کرد که بر این اساس، دولت با خلأ 7هزار میلیارد تومانی در درآمدهای حاصل از مالیات‌های غیرمستقیم مواجه است.

 13 هزار میلیارد تومان مالیات حقوقی‌ها

آمارهای بانک مرکزی از جزئیات درآمدهای مالیاتی دولت در 5 ماهه نخست سال جاری حاکی از آن است که در این مدت مالیات اشخاص حقوقی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 19.6 درصد افزایش یافته است. در مدت یادشده، درآمدهای عایدی از محل مالیات اشخاص حقوقی 12هزار و 770میلیارد تومان بوده است. این در حالی است که درآمدهای مالیاتی دولت از همین محل در 5 ماهه نخست سال گذشته 10هزار و 670میلیارد تومان بوده است. با این حال، دولت نتوانسته است به رقم پیش‌بینی شده در بودجه 95 برای 5 ماهه نخست سال جاری دست پیدا کند چراکه بر اساس قانون بودجه باید در 5 ماهه نخست سال جاری 14هزار و 260 میلیارد تومان از محل مالیات اشخاص حقوقی حاصل می‌شد. در بخش مالیات اشخاص حقوقی، بیشترین افزایش مربوط به مالیات علی‌الحساب اشخاص حقوقی دولتی است. بر اساس اعلام بانک مرکزی، مالیات علی‌الحساب اشخاص حقوقی دولتی در 5 ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 105.1 درصد افزایش یافته و به 2 میلیارد و 100 میلیون تومان رسیده است.

 تحقق 100 درصدی مالیات بر درآمد

در حوزه مالیات بر درآمدها، دولت توانسته است در 5 ماهه نخست سال جاری 6هزار میلیارد تومان درآمد کسب کند که این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال 94 رشد 29.4 درصدی را نشان می‌دهد. در این میان، مالیات حقوق کارکنان بخش عمومی در مقایسه با سال گذشته 38.9 درصد افزایش یافته و به 2هزار و 30 میلیارد تومان رسیده است. مالیات حقوق کارکنان بخش خصوصی نیز با 19.7 درصد افزایش از یک هزار و 490 میلیارد تومان در 5 ماهه نخست سال گذشته به یک هزار و 780 میلیارد تومان در مدت مشابه امسال افزایش یافته است.

در بخش مالیات بر درآمدها، پس از مالیات حقوق کارکنان بخش دولتی با 38.9 درصد افزایش، بیشترین افزایش مربوط به مالیات مشاغل است که در 5 ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 30.4 درصد افزایش یافته و به یک هزار و 890 میلیارد تومان رسیده است. در حوزه مالیات بر درآمدها، دولت توانسته است در 5 ماهه نخست سال جاری رقم مصوب برای مدت یادشده در قانون بودجه 95 را محقق کند. در قانون بودجه، 5هزار و 980 میلیارد تومان درآمد از محل مالیات بر درآمد پیش‌بینی کرده بود که عملکرد 5 ماهه رقمی بالاتر از رقم مصوب را نشان می‌دهد و مالیات بر درآمد با 6هزار میلیارد تومان از رقم مصوب هم پیشی گرفته است.

همچنین بر اساس اعلام بانک مرکزی، مالیات بر ثروت در 5 ماهه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته 21.6 درصد افزایش یافته و به یک هزار و 30 میلیارد تومان رسیده است. در حوزه مالیات بر ثروت نیز دولت تقریبا توانسته است هدفگذاری خود در قانون بودجه 95 را محقق کند. بر اساس قانون بودجه، برای 5 ماهه نخست سال جاری یک هزار و 70 میلیارد تومان درآمد از محل مالیات بر ثروت پیش‌بینی شده بود که یک هزار و 30 میلیارد تومان از این رقم تحقق یافته است. در این بخش از درآمدهای مالیاتی مستقیم، بیشترین افزایش مربوط به مالیات نقل و انتقال سرقفلی با 44.3 درصد بوده است.

 عقب‌ماندگی مالیات بر واردات

جزئیات بندهای درآمدی دولت از محل مالیات‌های غیرمستقیم حاکی از آن است که درآمدهای مالیاتی حاصل از واردات در 5 ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 15.9 درصد افزایش یافته و به 2هزار و 910 میلیارد تومان رسیده است. این رشد مالیات بر واردات در حالی است که هنوز درآمدهای مالیاتی واردات فاصله زیادی از رقم مصوب در بودجه دارد. بر اساس قانون بودجه 95، در 5 ماهه نخست سال جاری باید 7هزار و 190 میلیارد تومان درآمد مالیاتی از محل مالیات بر واردات حاصل می‌شد که تنها 40 درصد آن محقق شده است. آمارها همچنین حاکی از آن است که مالیات بر کالاها و خدمات در 5 ماهه نخست سال جاری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 33.1 درصد افزایش یافته است.

مالیات بر کالاها و خدمات در 5 ماهه نخست سال 94 به میزان 9هزار و 680 میلیارد تومان بوده است که این رقم در 5 ماهه نخست سال جاری به 12هزار و 890 میلیارد تومان رسیده است. رقم مصوب در قانون بودجه 95 برای مالیات بر کالاها و خدمات در 5 ماهه نخست سال جاری 15هزار و 610 میلیارد تومان بوده است که 82 درصد از این میزان تحقق یافته است. در بخش مالیات بر کالاها و خدمات، مالیات بر فروش فرآورده‌های نفتی 169.2 درصد افزایش یافته و از 980 میلیارد تومان در 5 ماهه نخست سال گذشته به 2هزار و 630 میلیارد تومان در مدت مشابه امسال رسیده است.